Buurtsportcoach Tycho winnaar Amsterdamse Pluim 2019

Gisteren is bekend geworden dat Tycho van der Werff de winnaar is geworden van de Amsterdamse Pluim 2019. Via deze weg willen we onze collega van harte feliciteren met deze terechte overwinning – keep up the good work!

De prijs werd uitgereikt op het jaarlijkse sportgala waar onder meer ook de sportman en sportvrouw van het jaar worden gekozen. De avond werd geleid door NOS Studio Sport-presentatrice Rivkah op het Veld en werd bijgestaan door de spreekstalmeester van Topsport Amsterdam Frank van Rooijen. De Amsterdamse Pluim, een prijs voor de vereniging met het beste sportaanbod voor gehandicapten en minder validen, werd direct als eerste uitgereikt. Deze prijs werd dus toegekend aan de judoschool Beter Judo van Tycho.

Een poosje geleden gingen we al met Tycho in gesprek over zijn passie. Hieronder vind je het resultaat:

Judoka Tycho van der Werff knokt elke dag voor inclusiviteit

Of je nou een beperking hebt of niet, iedereen in Nederland moet een leven lang kunnen sporten. Het is een van de speerpunten van het eerste nationale Sportakkoord dat minister Bruno Bruins namens de regering in 2018 tekende. Inclusiviteit heet het met een chic woord. Tycho van der Werff knokt daar zijn hele leven al voor. Overdag geeft hij namens Team Sportservice judo-les aan jongens en meisjes met een beperking, ’s avonds doet hij hetzelfde, maar dan op de mat van zijn eigen judoschool. Een gesprek met een bevlogen mens. Over zijn werk en missie. Over het belang van meedoen, de humor van een autist en het wonder van Walter.

Van der Werff begon op zijn 8^e met judo en trainde al snel vier keer in de week. Hij vond het leuk, had talent en vocht tegen Benito Maij en Maartens Arens, de huidige coaches van de Judobond. De ene keer won hij, de andere keer zijn tegenstanders. Enkele zware blessures kort achter elkaar gooiden roet in het eten. Dag topsportcarrière. “Ik dacht dat ik van staal was. Niet dus. Ik moest een stapje terugdoen en ik was nog maar 20. Dat kwam hard aan. Mijn coach is toen met Ben van der Eng gaan praten. Hij zei: als je een trainer nodig hebt, moet je Tycho nemen. Die kan het goed overbrengen. Zo ben ik bij Ben begonnen. Ben was een van de eersten in Nederland die met jongens en meisjes met een beperking werkte. Een grootheid. In het begin moest ik wennen. Ik kende die wereld niet en vond het een beetje eng. Dat veranderde snel. Die jongens en meiden zijn zo puur en eerlijk. Het maakte bij mij iets los wat ik diep had weggestopt: je mag gewoon jezelf zijn. Als je gek wil doen, dan doe je dat toch lekker.”

“Je kijkt naar wat iemand kan en niet naar wat ie niet kan”

Van der Eng en Van der Werff hadden een missie: A-judo, aangepast judo, zo normaal mogelijk maken. En niet alleen wat technieken betreft. Als je op judo zit en een beperking hebt, moet je ook gewoon wedstrijden kunnen draaien. Van der Werff: “Ben en ik zijn daar ingedoken. Dan praat ik over 19(XX?). Er was helemaal niks. Er waren geen voorschriften, geen regelementen. We moesten zelf het wiel uitvinden. Er werd altijd naar beperkingen gekeken. Down bij Down, een autist tegen een autist. Dat werkt niet. Er zit onderling zoveel verschil in qua kracht en snelheid. We hebben toen functionele classificatieniveaus ontwikkeld. Je kijkt naar wat iemand kan en niet naar wat ie niet kan.

‘Ja maar hij is 15 kilo zwaarder?’ Dat maakt dus niet uit. Het niveau is hetzelfde. De regelementen die wij toen hebben opgesteld, worden nu in de hele wereld gebruikt. Daar hebben we de Special Needs Judo Foundation voor opgericht, een kennisplatform voor iedereen die met aangepast judo te maken heeft. Van nationale bonden tot organisatoren van toernooien. De kennis die we in de loop der jaren hebben opgebouwd, is enorm. Ik word nog regelmatig gevraagd om tijdens buitenlandse toernooien judoka’s te classificeren en wedstrijden te jureren.”

“We hebben ervoor gezorgd dat judo een vast onderdeel op de Special Olympics is”

In 2000 kregen ze het voor elkaar om van judo een demonstratiesport te maken op de Special Olympics in Groningen, de Olympische Spelen voor mensen met een verstandelijke handicap. “Ik ben naar Amerika geweest om de organisatie te overtuigen. Aanvankelijk waren ze sceptisch. Judo is een contactsport, dat vonden ze spannend. Ze gingen toch overstag. We hebben de regels veilig opgesteld. Een aantal technieken zijn verboden, zoals een armklem. Als je een armklem maakt en je kan je kracht niet doseren, zegt die arm krak. Dat moet je niet hebben. Inmiddels is Judo een vast onderdeel van de Special Olympics. Dit jaar zijn we in Abu Dhabi geweest. Het was een groot feest voor die jongens en meisjes. Hun mond hing een week lang open van verbazing. Als je de blijdschap in die gezichten ziet, dat is zo mooi. Je krijgt een knuffel en een zoen, en jaren later word je er nog aan herinnerd. Hee Tycho, weet je nog… De impact is enorm. Dat hebben Ben en ik altijd voor ogen gehad. Het is jammer dat hij niet meer onder ons is.

“Je moet op zijn minst vijfentwintig tot dertig minuten sporten op een dag.”

Ook Team Sportservice wil mensen aan het sporten en bewegen krijgen. Het liefst zoveel mogelijk. Sporten zorgt voor een gezond en vitaal Nederland. Van der Werff: “Voor veel mensen is sporten vanzelfsprekend, maar dat geldt niet voor iedereen. Je moet wel geld hebben om voetbalschoenen te kopen. En als je twee benen mist en wil tennissen, kan je niet overal zomaar terecht. Met Sportservice brengen we die mensen ook in contact met sport. In mijn geval, ik ga dadelijks naar scholen om judo-les te geven aan jongens en meisjes met een beperking. Ik vind het heerlijk om ze een beetje gek te maken, om ze enthousiasmeren. Als ze het leuk vinden, kunnen ze doorstromen naar een club. Is dat lastig om wat voor reden dan ook, dan kijken we als Sportservice of we vraag en aanbod op elkaar kunnen afstemmen. We willen iedereen aan de gang krijgen. Je moet op zijn minst vijfentwintig tot dertig minuten sporten op een dag, zeker als je een beperking hebt. Dan beweeg je in de regel al minder. Ze moeten dollen met elkaar, plezier maken. Die breintjes moeten op gang komen.”

     “Soms gebeurt er een wondertje”

Het is dankbaar werk zegt hij. En het is nooit saai. Daar zorgt Van der Werff zelf wel voor. “Ik vind het leuk om dolletjes te maken. Dat doe ik met iedereen. Ze zeggen wel eens dat autisten geen humor hebben. Daar geloof ik niet in. Dan ga ik dingen uitproberen. Laatst had ik een jongetje met autisme. Ik zat hem te duwen en te kietelen. Hij zei: hee, wat doe je nou? Ik ben je aan het plagen, zei ik. Wat is dat, plagen? Dan leg je het hem uit. Een week later, tijdens de les, kwam hij naar me toe. Hee Ochyt. Wat is er, zei ik. Waarop hij zei: Ik heb je ook geplaagd. Ik heb je naam omgedraaid. Dat vind ik dus prachtig. Je maakt van alles mee. En soms gebeurt er een wondertje. Ik heb een jongetje op les gehad, Walter, hij was spastisch, viel op een dag van de trap en raakte in een coma. Hij kwam er weer uit en kon alleen nog maar liggen. Op een dag kwam hij samen met zijn moeder zijn judo-pak inleveren. Wat is dat nou? Kom, trek je pak aan. En zo zijn we weer aan de slag gegaan. In het begin alleen met rollen. Heel langzaam ging het vooruit. En nou loopt ie verdomme achter een rollator. Daar word je toch gelukkig van?”

“We zijn de eerste judoschool met omgekeerde inclusiviteit.”

Van zijn eigen judoschool, BeterJudo, hebben 37 jongens en meisjes een zwarte band. Daar is ie hartstikke trots op. “Een zwarte band krijg je niet cadeau, ook niet als je een beperking hebt. Een aantal jongens kwam een paar jaar geleden naar me toe. Als je opgaat voor een zwarte band, moet je een kata doen. Ze wilde weten of er wedstrijden in zijn. Dat ben ik uit gaan zoeken. Ja, die zijn er. Maar alleen voor regulier judo. Ik heb me daarin verdiept. Hoe is een Kata-competitie opgezet, wat moet je doen, wat zijn de regelementen, hoe moet je het jureren? Dat heb ik vertaald naar het A-judo en nu heb je er wedstrijden in. Een aantal van mijn judoka’s is zo goed dat ze bij het reguliere judo meedoen. Ook daar ben ik trots op. En op mijn judoschool. We zijn de eerste met omgekeerde inclusiviteit. We zijn begonnen voor jongens en meisjes met een beperking, maar als je geen beperking hebt, ben je net zo hard welkom. Of je nou een been mist, het syndroom van Down hebt of zogenaamd normaal bent, het maakt ons niet uit. Wij kennen geen beperkingen. Alles en iedereen loopt door elkaar. Het is altijd supergezellig.”

“Kwantitatief is er veel bereikt. Nu inzetten op kwaliteit”

Als het aan Van der Werff ligt, wil hij iedereen in Nederland laten sporten. Daarom is het goed dat er organisaties als Team Sportservice zijn. “We werken met mensen die veel verstand hebben van sport. Maar ook met mensen die weten hoe je sportevenementen organiseert, hoe je partijen verbindt, hoe je mensen in beweging krijgt. Als sportvereniging, belangenorganisatie, patiëntenvereniging, sporter of bedrijf, kan je altijd bij ons terecht als je een vraag hebt of iets met sporten en bewegen wil doen. Wat dat betreft ben ik ook blij met het nationale Sportakkoord. Het belang van sport wordt erkend. Dan komt er wellicht ook meer geld vrij. Met Team Sportservice hebben we de afgelopen jaren ontzettend veel bereikt, kwantitatief gezien. Tegelijkertijd zeg ik, we kunnen onszelf ook kwalitatief verbeteren. Als ik naar mezelf kijk, het zou een zegen zijn als we met zijn tweeën naar een school kunnen om les te geven. Dan kan de een politieagentje spelen en de ander lesgeven. Nu doe ik het allebei. Als er iemand dwarsligt, gaat dat ten koste van de jongetjes en de meisjes die heel graag willen. Die zou je dan eerder enthousiast kunnen maken om ook buiten de school om te gaan sporten. En dat is wat we met zijn allen willen.”

Aan Van der Werff ligt het niet. Hij zet zich al meer dan vijfentwintig jaar in om jongens en meisjes aan het sporten te krijgen en van sport te laten genieten. Het is zijn leven. Hij kreeg er een lintje voor. De voorzitter van de Special Needs Judo Foundation had dat in gang gezet. Tycho werd voorgedragen door (judo)mensen uit de hele wereld. Zijn lintje werd opgespeld en juist op dat moment knapte er een traanspiertje.